Zekât, İslam'ın beş temel şartından biri olan, belirli bir malın bir kısmının Allah rızası için zekât alabilecek kişilere verilmesi anlamına gelir.

Sözlük anlamı ise çoğalma, temizlik, bereket ve iyi haldir. Zekât, Müslümanların malî ve maddi olarak yerine getirmesi gereken bir ibadettir. Bu ibadeti yerine getiren kişi, cimrilikten ve günahtan korunur, aynı zamanda malında bereket artar.

Zekât, hicretin ikinci yılında Ramazan ayı sonunda farz kılınmıştır. Toplumdaki zengin ve fakir arasındaki ekonomik farkın azaltılması ve fakirlere yardım edilmesi gibi önemli fonksiyonları vardır. Zekâtın verilmesi gerektiği, ayet ve hadislerle sabittir. Bu nedenle zekât, farz ibadetlerden biridir. Bir Müslümanın zekât vermesi için belirli bir maddi varlığa sahip olması ve zenginlik ölçütünü karşılaması gerekmektedir.

Topraktan elde edilen mahsuller, madenler ve defineler için yıl şartı aranmaz, hemen ödenmeleri gerekir. Elde bulunan nisap miktarından fazla olan mal, borç karşılığı olmamalıdır. Yani kişinin malı var fakat bu mala karşılık borcu da varsa, bu kişiye zekât düşmez.

Zekâtın şartları, ödenme zamanı ve kimlere verileceği, hangi mallardan ne kadar verileceği ayet ve hadislerle belirlenmiştir. Zekâtın başlıca şartı niyettir. Yani kişi zekât verirken o malın zekâtını verdiğini niyet etmelidir. Daha sonra temlik gelir; bu da zekât verilen kişinin zekâtı mülkiyetine geçirmesidir. Mesela fakir bir kişiye bir mal, eşya ve benzeri bir şeyler almak zekât yerine geçmez. Burada zekât, mal veya eşya alınması için verilen paradır.

Zekâtın ödenme zamanı da yoktur. Bir gelirin üzerinden bir yıl geçmesi ile zekât verme zamanı gelmiş olur. Makul bir zaman içerisinde yapılmalıdır. Genelde Ramazan ayı içerisinde verilir.

Zekât, fakir, hiçbir malı mülkü olmayan, asli ihtiyacı olan evi olsa da geliri ailesinin ihtiyaçlarını karşılamayan, nisap miktarından az malı olan kişilere verilebilir. Zekât vermesi gerekmeyen kişiler ise anne, baba, eş, çocuk, dede, nene, torun gibi birinci derece akrabalık bağı olanlardır. Gayrimüslimlere, zenginlere ve Hz. Peygamber'in soyundan gelenlere zekât vermek uygun değildir.

Kaybolan veya çalınan malların ve eşyaların zekâtı yoktur. Binek olarak ve iş için kullanılan hayvanlar, kişinin yaşamak için oturduğu evi, ev eşyaları, mesleki olarak kullandığı alet ve edevatlar zekâta tabi değildir. Hz. Peygamber'in soyundan gelenlere zekât vermek de yasaklanmıştır. Zekât verilen malların iyi ve kullanılabilir durumda olması gerekmektedir. Zekât verilecek kişiler iyi araştırılıp seçilmelidir.